با کتابخوانی به جنگ آسیب های اجتماعی می رویم

علی شاد – عصر تشکل| سید محمد حسین حسینی موسس انجمن ادبی سیمین متولد سال ۱۳۶۵ است. وی که همواره از سالیان دور دغدغهی رشد سطح مطالعه، دانش و آگاهی افراد پیرامون خود را داشت در خانواده ای فرهنگی رشد یافت. او همواره در مسیر افزایش سطح سواد افراد و همچنین امر کتابخوانی تلاش کرد و اکنون در کنار مدیریت انجمن ادبی سیمین، منتقد ادبی و مدرس دوره های داستان نویسی در مراکز مختلف است. او به طور تخصصی پس از ورود به رشته ادبیات در حوزه ادبیات داستانی تمرکز کرد و فعالیت هایش را در این مسیر آغاز کرد. حسینی از ابتدا با این محوریت که چطور میتوان افزایش میزان مطالعه و همینطور خوانش کتاب های بهتر را در دستور کار قرار داد، پیش رفت. او در این راه به سمت نقد نوین که که رسالت اصلی آن بررسی لایه های زیرین یک اثر است رفت و در این باره مطالب متعددی منتشر کرد. همچنین بر اساس این دغدغه انجمن ادبی سیمین را راه اندازی کرد تا بتواند علاقمندان را به اشکال مختلف به مسیر داستاننویسی و کتابخانی هدایت کند. گفتگوی وب سایت «عصرتشکل» با این چهرهی فرهنگی و مدیر سازمان مردم نهاد «سیمین» را در ادامه دنبال کنید:

جناب آقای حسینی به نظر شما موضوع کتابخوانی چقدر موضوع اجتماعی است و چقدر فرهنگی؟ در حقیقت از کدام بعد می توان اهمیت کتابخوانی را تشریح کرد؟
در حقیقت از دید کلان امر کتابخوانی به شدت موضوع اجتماعی است زیرا یک فرد کتابخوان علاوه بر رشد سواد اجتماعی کمتر درگیر آسیب اجتماعی است و تجارب فراوانی را با مطالعه کسب می کند و جدا از این زمانی را که صرف کتابخوانی میکند کمتر درگیر آسیبهای اجتماعی خواهد شد. تنوع آسیبهای اجتماعی در میان مردم با فراوانی افراد کتابخوان حتی به اندازه یک نفر کاهش می یابد که این خود از مزیتهای اهمیت به کتاب و کتابخوانی است.

به اعتقاد شما یک فعال اجتماعی و کنشهایی که در جامعه امروز برای او تعریف شده چقدر ترویج کتابخوانی را به عنوان یک فعالیت اجتماعی می بیند؟
این که این موضوع چقدر فعالیت اجتماعی است و یا فرهنگی باید از سوی کارشناسان این حوزه پاسخ داده شود اما اینکه چه میشود که من می خواهم فعال اجتماعی باشم بخشی از این است که من احساس وظیفهای در مورد جامعه کردهام در صورتی که فهم اجتماعی بالاتری داشته باشم، یقینا این امر با کتابخوانی محقق می شود. البته در حوزه فعالیتهای اجتماعی بسیاری از فعالیتها هیجانی و در مقاطع زمانی مختلف رخ می دهد، اما موضوعی که باید مورد توجه قرار گیرد این است که رشد فرهنگی مقولهای زمان بر است و باید در برههی زمانی و با حوصله اتفاق بیافتد. 

شما به عنوان یک فعال حوزه ادبیات داستانی خودتان را یک شخصیت اجتماعی می بینید یا فرهنگی؟ آیا برای شخصیت اجتماعی و یا فرهنگی تان تفاوت هایی قایل هستید؟ 
در حقیقت نمی توان یک فرد فرهنگی بود ولی از اجتماع فاصله داشت زیرا این دو موضوع به یکدیگر آغشته هستند. همانطور که افرادی که کتابخوانی و نظریه پردازی را در انزوا دنبال می کنند نمی توانند به نتایج واقعی و صحیحی از رخدادهای بیرون خود برسند زیرا این دو امر از یکدیگر جدا نیست. 

انجمن ادبی سیمین از کجا و با چه ایدهای شکل گرفت؟
 متاسفانه ما در حوزه مسایل فرهنگی و اجتماعی عدالت و برابری این امر به شدت فقیر هستیم و جدا از تشکل ها و فعالیت های سمن ها، دید کلانی به این موضوع وجود ندارد. از سوی دیگر افراد نمی توانند به تنهایی حوزههای ادبی و اجتماعی فعالیت کنند و نیاز این که به صورت جمعی فعالیت کنند را به شدت احساس می کنند تا اثر گذاری آن را بیشتر کنند. انجمن های ادبی زیر نظر سامانهی انجمنهای ادبی در وزارت ارشاد شکل می گیرد و پروسه دریافت مجوز آن کار سختی نیست و بدون بروکراسی اداری انجام می شود. انجمن ادبی سیمین اکنون در آستانهی یکسالگی خود است و در طول این زمان با فعالیت در حوزه داستان به کار خود ادامه داد والبته همانطور که می دانید ادبیات تمامی رشته ها را در خود گنجانده و صرف ادبیات و یا داستان آموزههای گستردهای دارد. این شد که ما این حوزه را انتخاب کردیم و در عین حال سواد اجتماعی را افزایش دادیم. سر فصل های اصلی انجمن کلاس های مربوط به آموزش داستاننویسی ویراستاری، نمایشنامه و فیلم نامه است که تمامی شان پیش نیاز کتابخوانی و مطالعه را دارند. برنامه ی کافه گردی یکی از فعالیت های دیگر انجمن است که در آن داستان نویسی و شکل گیری یک داستان را به هنرجوها آموزش می دهیم . ما در یکسالگی انجمن بیش از ۱۰۰ هنرجو را در زمینه ادبیات و داستان نویسی آموزش دادیم و در شهرستان های مختلف نیز برنامه های مرتبط و متنوع برگزار کردیم. یا جلسات هم نشینی با نویسنده نیز با استقبال بسیاری خوبی برگزار شد که در آن تلاش داریم تا زیست یک فرد به عنوان نویسنده را برای  سایر هنرجوها و علاقمندان به تصویر بکشانیم. همینطور جلسات نقد فیلم و کتاب نیز مخاطبان پر و پا قرصی برای  خود پیدا کرده است.  با توجه به اینکه اکنون در حوزه اجتماعی فعالیت در حوزه زنان بسیار فراگیر و مورد پسند عمومی است، به نظر شما فعالیت تشکل در حوزه ادبیات چقدر می تواند جذاب و پر طرفدار در میان افراد باشد؟
باید توجه داشته باشید که ما مخاطبان بسیاری در میان خانم ها داریم که به ادبیات علاقمند هستند. در میان موضوعات و ایده های همین افراد یا دغدغه های اجتماعی شان بیشتر موضوعات حمایت از بانوان است. این به نوعی دغدغه خانم ها برای اثبات وجود خودشان و بازپس گرفتن یک سری از حقوق اجتماعی است که به شدت در حوزه فعالیت ما دیده می شود. داستان چیزی است که هم می توان برای لذت خواند و یا حرف نویسنده را درک کرد. مانند آثاری که از نویسندگان بزرگ صدها سال است که اثر گذار مانده و جهان پیرامون خود را دگرگون کرده است. در یک کلام پاسخ شما بله است.
به نظر شما زنان با ادبیات چگونه می توانند حقوق از دست رفته ی اجتماعی شان را باز پس بگیرند؟
یکی از روش های ثبت تاریخی نوشتن کتاب است که این امر زمانی که با روایت داستانی همراه می شود از نظریه صرف خارج شده و جذابیت آن برای قاطبه ی افراد دو چندان می شود، زنان بدین وسیله می توانند حرف شان را به گوش اجتماع برسانند و طی یک روند چندین و چند ساله حقوق از دست رفته شان را معرفی، به مرور ثبت و احیا کنند. همانطور که در طول تاریخ دیده ایم نویسندگان بزرگ زن در دنیا با همین فرمول توانسته اند محدودیت ها و خواسته های زمانه خویش را معرفی و مرتفع سازند. برای مثال سیمون دوبووار در فرانسه یا ویرجینیا ولف در انگلستان توانستند با همین روش محدودیت های اعمال شده بر زنان دوران خویش را مطرح کرده و مرتفع سازند و تاثیرات شگرفی بر جهان پیرامون شان بگذارند. 
چرا فعالیت برای اشاعه موضوع کتابخوانی و داستان نویسی فعالیت انجیاویی را انتخاب کردید؟ آیا تاسیس مراکز آموزشگاهی مفیدتر نبود؟
آموزشگاه نگاه اقتصادی و فیلد تخصصی تری دارد. اما در تشکل بازهی گسترده تری دارد و فعالیت ان جی اویی بیشتر از نگاه اقتصادی نگاه جمعی و اثرگذارتری دارد. به نظر من انگیزه و عشق در یک حوزه با فعالیت غیر انتفاعی نمود بیشتری پیدا می کند. ما با این شمایل کاری می توانیم به هدف اصلی مان که ترویج کتابخوانی است دست پیدا کنیم و اثر گذاری بیشتر داشته باشیم.
اکنون انجمن های ادبی بسیاری مشغول فعالیت هستند که خروجی فعالیت هایشان نیز برای افراد حوزه فرهنگ و ادبیات بسیار ملموس و قابل توجه است. شما فعالیت میان انجمن های ادبی را چگونه برآورد می کنید؟
ما در این حوزه با قشر فرهیخته ای طرف هستیم این انجمن ها یا مستقل عمل می کنند و یا با برخی دیگر همکاری می کنند. برای مثال ما با نگاه نبود عدالت اجتماعی در حوزه آموزش و فرهنگ سعی کردیم با تشکل های شهرستان ارتباط و تعامل مستمر داشته باشیم در این حوزه جنگ و دعوای جناحی به ندرت دیده می شود و رقابت سالم میان انجمن ها در جریان است و همه در تلاش اند تا با ایده های متفاوت بتوانند به رشد فرهنگی دست یابند. در مجموع انجمن های ادبی و کلیات برنامه  هایشان بسیار موفق و قابل توجه است. 

اکنون در آستانه یک سالگی انجمن ادبی سیمین چه هدفگذاری برای آینده دارید؟
ما در تلاشیم تا عموم مردم را با اهداف اصلی انجمن درگیر کنیم و بازه فعالیت هایمان را گسترده کنیم. انجمن های ادبی در ابتدا مربوط به استان است اما اگر تمایل برای فعالیت سراسری نیز باشد مانعی برای این امر وجود ندارد. برای مثال ما برنامه کافه گردی را در مشهد نیز اجرا کردیم. ما می خواهیم هیجان کتابخوانی را در سطح کشور پیاده سازی کنیم و این به نوعی آرزوی قلبی ما در حوزه کاری مان است که به نوعی هدف اصلی انجمن نیز به حساب می آید. ما جایزه ادبی سیمین را امسال نیز برای دومین سال متوالی برگزار خواهیم کرد. این به نوعی مسابقه داستان نویسی است که سال پیش نیز با استقبال بسیار خوبی مواجه شد. ما در سال آتی در نظر داریم جلسات هم نشینی با نویسنده و نقد کتاب سایر موضوعات مرتبط با امر کتابخوانی را با قدرت به پیش ببریم. علاقمندان برای این موضوع هم می توانند به سایت شخصی خود من که اطلاعات انجمن و فعالیت های فرهنگی خودم نیز است. یکی از دغدغه های جدی که در این زمینه وجود دارد نگاه علمی به ادبیات است نه نگاه ذوقی. زیرا افراد فکر می کنند باید لغات به آنان الهام شود تا سمت نویسندگی بروند اما ساختارگرایی در ادبیات به ما متذکر می شود که ادبیات یک علم است و به همان میزان که می تواند تاریخ و جامعه شناسی صحبت کند می تواند . در حقیقت با یک ذوق خالی نمی توان کتاب نوشت و باید علم و ساختار پشت آن باشد.
این نگاه علمی به ادبیات و هنر موافقان ومخالفان زیادی دارد و باعث رویش افراد می شود. البته که همین امر ریزش هایی را هم در پی دارد. به نظر شما برخورد مناسب با این امر کدام است؟
قطعا هم ذوق نیاز است هم ساختارگرایی. ادیسون یک جمله ای دارد که تاکید می کند برای انجام یک کار یک درصد استعداد نیاز است و ۹۹ درصد پشتکار. یک زمانی یک فرد شعری می گوید که فقط ظاهر شعر را دارد و علمی پشت آن دیده نشده است. در نتیجه تا زمانی که یک فرد خود را در معرض آزمون و این فضا قرار ندهد نمی تواند موفق باشد. برای مثال ما «مدار داستانی سیمین» را مطرح کردیم که در پی آن یک هنرجو می تواند با زیست یک نویسنده آشنا شود و در دنیای واقعی یک نویسنده زندگی کند. هم نشینی با نویسنده از اجزای این تفکر است که دنیای واقعی یک نویسنده را برای سایر علاقمندان تصویر می کند. البته که من به عنوان یک منتقد ادبی سهم علم  و ساختارگرایی را در این بین بیشتر میبینم. 
توصیه تان برای علاقمندان به ادبیات و داستان نویسی چیست؟
ابتدا زیاد کتاب بخوانند و در مرحلهی بعدی کتاب خوب بخوانند. بعضی کتاب ها واقعا برای نویسنده شدن سم هستند و آثار مخربی میگذارند. علاقمندان به ادبیات و نویسندگی باید کتاب بخوانند، کتاب خوب بخوانند و در آخر خوب کتاب بخوانند. به اعتقاد من زیاد خواندن بسیار اهمیت دارد و با این موارد می توان ۸۰ درصد مسیر تکامل نویسنده شدن را طی کرد.