نقد دو کتاب «فندق» و «شیرین تر از قند» منتشر شده در ایبنا

مژگان‌السادات عبدالهی در دو کتاب خود به نام‌های «فندق» و «شیرین‌تر از قند» مباحث جدیدی را برای کودکان مطرح می‌کند. در داستان «فندق» روایت گوسفند کوچکی را می‌خوانیم که می‌خواهد با یک گرگ دوست باشد، گرگی که جدا از نژادش تصمیم دارد بدون خشونت زندگی کند اما اطرافیان گوسفند صرفا بر اساس قضاوت از ظاهر اجازه این تعامل را نمی‌دهند و گوسفند کوچک تصمیم می‌گیرد در بزرگسالی به محل تولدش برگردد و دوستش را دوباره ببیند.
 
در داستان دوم خر کوچکی به نام قند می‌داند از اسب‌های مسابقه بهتر می‌پرد اما اطرافیانش به واسطه گونه حیوانی‌اش او را پایین‌تر از اسب‌ها می‌دانند و نمی‌خواهند بگذارند او پیشرفت کند.
 
از نظر مکان در داستان‌ها، محیط داستان در هر دو روایت طبیعت انتخاب شده است اما زندگی شخصیت‌ها گروهی است. طبیعت تصویر متفاوتی برای کودک شهرنشین می‌سازد. او را با نگاه جدیدی به زندگی روبه‌رو می‌کند، کودک که تعریفی از این محیط ندارد با دیدن تصاویر و استفاده از خلاقیتش سعی می‌کند دنیا را جور دیگری بسازد. در هر دو محیط یک سفر وجود دارد سفر گوسفند و سفر قند در داستان تصویری از رشد کودک در مسیر شناخت و آگاهی است. سفر در هر دو روایت بازگشتی به همراه دارد بازگشتی که بلوغ را به همراه دارد.
 
درباره شخصیت در روایت نیز شخصیت‌پردازی در روایت خلاف کلیشه‌های کتاب کودکان است. در این کتاب کودک اشتباه نمی‌کند بلکه این مادر و پدر هستند که نمی‌توانند با  کودک رشد کنند، کودک قصد دارد مرزهای اجتماع را کنار بزند، کودک می‌خواهد فارغ از نژاد دوست انتخاب کند، می‌خواهد آنچه تقدیر طبقه اجتماعی‌اش است را کنار بزند تا بتواند مسیرش را خودش بسازد. اطرافیان هر دو شخصیت شکل کاملی از جامعه‌ای هستند که موقعیت خودشان را پذیرفته‌اند و حاضر به تغییر آن نیستند، یا می‌ترسند و یا تصویری از تغییر و رشد ندارند. این دو کتاب نه تنها برای کودکان نگاه جدیدی می‌سازند به والدین هم یاد می‌دهند صرفا به واسطه سن همواره حق با آنان نیست.
 
در زمینه درون مایه روایت، همانطور که در تیتر اشاره کردم به جمله‌ای که شعار مدرسین انجمن فبک(فلسفه برای کودک) است. روش تربیتی مدرن بر این اعتقاد است که کودکان بیش از آنچه در گذشته فکر می‌کردیم توان تحلیل، انتخاب و تصمیم منطقی دارند این کتاب با تکیه بر همین طرز تفکر درون‌مایه جدیدی را مطرح می‌کند، او کودکی را تصویر می‌کند که قصد دارد مسیر زندگی خودش را بسازد، نمی‌خواهد چشم بسته تمام آموزه‌های نسل قبلی را باور کند و در مسیر جدید استدلال‌های خودش را دارد. آنچه در این داستان برجسته است این است که کودک نمی‌تواند نسل قبلی را قانع کند پس مسیرش را تنهایی انتخاب می‌کند. این کتاب‌ها راهنمایی برای والدین هم هستند که سعی کنند نظرات کودک را بشنوند و جدی به آن فکر کنند.
 
فندق و شیرین‌تر از قند دو کتاب مناسب برای کودکان و والدین‌شان است تا بتوانند با نگاهی نو و روشن‌بینانه دنیای مدرن را درک کنند. رنگ سبزی که در تمام صفحات کتاب وجود دارد جذابیت بصری و درعین حال آرامش برای کودک و خواننده کتاب ایجاد می‌کند قطع و وزن کتاب مناسب دستان کودک است. هرچند گاهی والدین باید برخی مفاهیم را برای کودک توضیح دهند و به تنهایی نمی‌توانند به کتاب برای انتقال مفهوم تکیه کنند و باید با کودک همراهی کنند اما این همراهی به تعامل میان کودک و والدین کمک می‌کند.